Veel beleggers beschouwen staatsobligaties als een veilige haven in hun portefeuille. Toch kan de fiscale gezondheid sterk verschillen van land tot land. Bovendien zijn de overheidsschulden wereldwijd toegenomen sinds de pandemie.
Zijn staatsobligaties risicovrij?
Bij de oprichting van de eurozone in 1999 ging de markt uit van een uniform risico voor alle lidstaten. De Duitse rente werd beschouwd als ‘risicoloos’ en de rente van de andere lidstaten lag zo’n 0,1% (Nederland, Frankrijk) à 0,3% (Italië) hoger1. De renteverschillen tussen de verschillende lidstaten waren dus beperkt en schommelden bovendien weinig.
Daar kwam een einde aan toen in 2009 de eurocrisis uitbrak. Griekenland bleek niet in staat om zijn schulden terug te betalen, waardoor de prijs van Griekse staatsobligaties kelderde. De markt begreep dat het risico verbonden aan de obligaties van de verschillende lidstaten wel degelijk verschilde. Dit leidde tot hogere rentes voor landen met meer overheidsschulden.
Monetaire autonomie
De stijging van de overheidsschulden (in verhouding tot het bruto binnenlands product) beperkt zich niet tot de Europese landen. Zo stijgt de schuldgraad van Japan en de Verenigde Staten bijvoorbeeld meer dan in de eurozone.
Grafiek: Evolutie van de overheidsschulden t.o.v. het bruto binnenlands product
De situatie van de landen in de eurozone is uniek. Bij de creatie van de monetaire unie hebben alle lidstaten de autonomie over hun monetair beleid opgegeven. Hierdoor hebben ze minder mogelijkheden om tegemoet te komen aan hun eigen fiscale situatie, want de Europese Centrale Bank (ECB) bepaalt de beleidsrente voor de hele unie. Ook een devaluatie van de ‘eigen’ munt is niet langer mogelijk.
Maakt de markt zich zorgen over de financiële draagkracht van een lidstaat, dan kunnen de rentes fors stijgen. Dit was in 2011 bijvoorbeeld het geval in België. Tot midden 2011 schommelde het renteverschil rond 0,3%, maar eind november 2011 bedroeg het al 1,75%. Oorzaak: de regeringsonderhandelingen die al meer dan een jaar aansleepten. Onder druk van de markten kwam er op 6 december 2011 dan toch een regering. Landen in de eurozone hebben er dus alle belang bij om uit het vizier van de obligatiemarkt te blijven.
Risicopremies sterk gedaald
De grafiek hieronder toont de risicopremie van de tienjarige staatsobligaties uitgegeven door verschillende Europese overheden. Deze risicopremie is het extra rendement in vergelijking met een Duitse staatsobligatie. De Duitse rente wordt door de financiële markten momenteel beschouwd als een risicovrije rente.
Wat opvalt, is dat risicopremies al jaren een dalende trend volgen. En dat is voor een stuk terecht. Zo is de fiscale situatie van bijvoorbeeld Griekenland de laatste jaren significant verbeterd. Maar dat kan niet van alle lidstaten gezegd worden. De schuldgraad in bijvoorbeeld Italië nam aanzienlijk toe sinds 2011. De algemene daling van de risicopremies van Europese staatsobligaties kan dus ook wijzen op een zekere laksheid van de markt.
Rendementen uit het verleden vormen geen betrouwbare indicator voor toekomstige rendementen’
Obligatiestrategie
De gemiddelde risicopremie van Europese overheidsobligaties is historisch laag. Nochtans verslechterde de fiscale situatie in veel Europese landen sinds de pandemie. Bijgevolg worden beleggers volgens ons te weinig vergoed voor het genomen risico. Onze voorkeur gaat dan ook uit naar bedrijfsobligaties, waar de verhouding risico-rendement meer in balans is.
Wie in overheidsobligaties belegt, doet er in elk geval goed aan om te spreiden over verschillende landen. Net zoals een goede aandelenportefeuille moet een gezonde obligatieportefeuille voldoende gediversifieerd zijn.
1Bron: Refinitiv – Met uitzondering van Griekenland. Bij de oprichting van de eurozone lag de rente voor een Griekse staatsobligatie zo’n 2,5% hoger dan de Duitse rente. Om de jaren nadien fors te dalen tot een verschil van slechts 0,1% in januari 2005.
Dit door Belfius Bank opgesteld en gepubliceerd document weerspiegelt de visie van de bank op de financiële markten. Het bevat geen persoonlijk beleggingsadvies, noch beleggingsaanbevelingen of onafhankelijk beleggingsonderzoek.
De vermelde bedrijven worden bij wijze van voorbeeld genoemd en hun vermelding houdt geen koopaanbeveling in.
Aarzel niet om contact op te nemen met uw financieel adviseur voor persoonlijk beleggingsadvies en om met hem of haar de mogelijke gevolgen te bespreken die deze visie kan hebben op uw individuele beleggingsportefeuille.
In het verleden behaalde prestaties, simulaties van in het verleden behaalde resultaten en voorspellingen van toekomstige resultaten van een financieel instrument, financiële index, beleggingsstrategie of -dienst zijn geen betrouwbare indicatoren voor toekomstige prestaties. De brutoprestaties kunnen worden beïnvloed door provisies, vergoedingen en andere kosten. Prestaties die uitgedrukt zijn in een andere munt dan die van het land waar de belegger woont, zijn onderhevig aan wisselkoersschommelingen, wat een positieve of negatieve impact kan hebben op de resultaten. Als in dit document wordt verwezen naar een specifieke fiscale behandeling, is dergelijke informatie afhankelijk van de individuele situatie van elke belegger en kan ze onderhevig zijn aan veranderingen.
Denk eraan dat beleggen altijd risico's en kosten met zich meebrengt. Kapitaal en/of rendement zijn(is) niet gegarandeerd of beschermd.
