Financiële problemen oplossen

De te vervullen formaliteiten verschillen naargelang de overledene gepensioneerd was of nog werkte en in de privé- of overheidssector actief was.

Als de overledene:

• gepensioneerde loontrekkende of zelfstandige was: de gemeente van zijn woonplaats deelt het overlijden automatisch mee aan de bevoegde diensten
• nog actief was als loontrekkende of zelfstandige: deel het overlijden mee aan de betalingsinstelling (werkloosheidskas, ziekenfonds, OCMW enz.)

Als langstlevende echtgeno(o)t(e) hebt u recht op een overlevingspensioen, op voorwaarde dat u minstens 45 jaar bent en minstens 1 jaar met de overledene gehuwd was. Zijn die voorwaarden niet vervuld, dan hebt u eventueel recht op een tijdelijk pensioen gedurende 1 jaar.

Was uw echtgeno(o)t(e):

• gepensioneerde loontrekkende of zelfstandige, dan gaat de bevoegde pensioendienst automatisch na of u recht hebt op een overlevingspensioen
• nog actief als loontrekkende of zelfstandige, dien uw aanvraag voor een overlevingspensioen dan in bij uw gemeentebestuur
• (gepensioneerd) ambtenaar, richt u dan tot de Pensioendienst voor de Overheidssector of tot de overheidsdienst waar uw echtgeno(o)t(e) werkte

Goed om te weten

Oefent u een beroepsactiviteit uit:

• breng dan de Pensioendienst daarvan op de hoogte
• zorg er dan voor dat u de inkomensgrens voor een overlevingspensioen niet overschrijdt

Geniet u al een vervangingsinkomen (door ziekte, werkloosheid...):

• dan ontvangt u het overlevingspensioen gedurende 1 jaar (niet-verlengbaar)

Naargelang de verzekering die de overledene is aangegaan, stort het ziekenfonds een overlijdensuitkering en/of neemt het een deel van de begrafeniskosten ten laste.

Als de overledene:

• loontrekkende was: remettez overhandig de SIS-kaart van de overledene, het uittreksel uit de overlijdensakte en de facturen voor de begrafenis
• zelfstandige was: het ziekenfonds verstrekt alleen een tegemoetkoming als hij daarvoor speciaal verzekerd was

Goed om te weten
Als u gehuwd was:

• het ziekenfonds past uw statuut van verzekerde onmiddellijk aan naar weduwe/weduwnaar of alleenstaande
• de nieuwe gegevens bevinden zich op uw SIS-kaart
• u hebt misschien recht op een verhoogde tegemoetkoming voor bepaalde gezondheidszorgen

De kinderbijslag voor een wees is hoger dan die voor een kind van wie een of beide ouders nog leven.

Als de overledene:

• loontrekkende was: de kas voor kinderbijslag doet automatisch het nodige
• ambtenaar was: richt u tot de RKW
• ambtenaar van het gemeentebestuur of het OCMW was: richt u tot de RSZPPO
• zelfstandige was: richt u tot de RSVZ

Ingeval de overledene steun of voordelen genoot van bepaalde sociale diensten (OCMW, thuiszorgdiensten ...) brengt u elke dienst van het overlijden op de hoogte.

Als de overledene bij een vakbond was aangesloten: meld het overlijden aan zijn vakbond, die in bepaalde gevallen een vergoeding uitkeert.

Zodra de banktegoeden vrijgegeven worden, hebt u opnieuw toegang tot uw rekeningen en betaalmiddelen.

• Uw Belfius-kantoor verricht de nodige administratieve aanpassingen.
• U maakt de domiciliëringen en doorlopende opdrachten (opnieuw) aan via Belfius  Direct Net of in het kantoor.
• Als u het vruchtgebruik hebt geërfd en uw kinderen de blote eigendom, kan u u samen met uw kinderen een rekening "vruchtgebruik/blote eigendom" openen.

Als u problemen hebt om de erfbelasting of successierechten te betalen, kunt u desgevallend effecten verkopen of een krediet aangaan om te vermijden dat u een onroerend goed moet verkopen.

Als u grote bedragen erft, denk er dan aan om uw salaris of pensioen aan te vullen met de opbrengst van nieuwe beleggingen.

• Als u gehuwd was: de wet beschermt u en garandeert u het vruchtgebruik van de gezinswoning (tenzij in enkele zeldzame gevallen).
• Als u wettelijk samenwonend bent: de wet beschermt u en garandeert u het vruchtgebruik van de gezinswoning, tenzij de overledene u bv. bij testament heeft onterfd.

Goed om te weten
In geen geval kunnen de blote eigenaars u verplichten tot de verkoop van de gezinswoning waarvan u vruchtgebruiker bent.

Neem contact op met elke verzekeringsmaatschappij. Die zullen het nodige doen om uw rechten te laten respecteren. Belfius regelt alle formaliteiten voor de door de bank gecommercialiseerde verzekeringsproducten.

• U hebt misschien recht op een of meer uitkeringen, als de nalatenschap van de overledene of nabestaanden begunstigden waren van bepaalde verzekeringen op het ogenblik van overlijden. Het kan gaan om een levens-, overlijdens-, ongevallenverzekering enz.
• Sommige polissen moeten misschien aangepast worden (bijvoorbeeld die van de brandverzekering) en andere worden stopgezet (bijvoorbeeld die van de autoverzekering).

Goed om te weten

• Sommige polissen worden automatisch beëindigd bij overlijden van de verzekerde.
• De ten onrechte betaalde premies worden desgevallend teruggestort in de nalatenschap of aan de erfgenamen 
• Als de overledene het leven liet in een ongeval en hij een ongevallenverzekering had, zal de verzekeringsmaatschappij u een medisch attest vragen. De arts die het overlijden vaststelde, kan u dat bezorgen.

Neem contact op met de DIV om te weten wat u kunt en moet doen met de nummerplaat van de wagen van de overledene.

Als u de echtgenoot, wettelijk samenwonende partner of een van de kinderen van de overledene bent:

• de nummerplaat kan dan worden doorgegeven
• de gemeente levert het bewijs van de verwantschapsgraad
• de DIV beschouwt die overdracht als een gewone inschrijving
• vermeld op het inschrijvingsdocument dat het om een overdracht gaat

Als er geen verwantschapsgraad is:

• stuur de nummerplaat zo snel mogelijk terug naar de DIV
• na de schrapping en vernietiging van de nummerplaat door de DIV, ontvangt u een schrappingsattest

Goed om te weten
Zolang de nummerplaat in omloop is, moet verkeersbelasting betaald worden.

Als iemand overlijdt, dan worden zijn goederen verdeeld volgens:

• de regels van de wettelijke erfopvolging als hij geen specifieke beschikkingen deed
• zijn uitdrukkelijke wilsbeschikking en onder voorbehoud van de rechten van de reservataire erfgenamen als hij een wilsbeschikking opstelde
• Erft u van iemand die in België woonde op het ogenblik van overlijden, dan moet u doorgaans binnen de 4 maanden na het openvallen van de nalatenschap een nalatenschapsaangifte indienen als de persoon in België overleed (verlengbare termijn bij overlijden in het buitenland).
• Erft u van iemand die buiten België woonde op het ogenblik van overlijden, dan moet u doorgaans een ‘aangifte van overgang bij overlijden’ indienen als de overledene 1 of meer onroerende goederen in België nalaat. De indieningstermijn is dezelfde als voor een nalatenschapsaangifte.

Goed om te weten
Als erfgenaam kan u:

• een nalatenschap aanvaarden: u moet dan meestal de eventuele schulden van de nalatenschap betalen in verhouding tot uw erfdeel
• een nalatenschap aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving: vooraleer een definitieve beslissing te nemen, kan u uw notaris vragen een inventaris op te stellen om het vermogen en de schulden van de successie te kennen
• de nalatenschap verwerpen: u moet dit meedelen aan een notaris  

Desgevallend moet u nog een belastingaangifte indienen met betrekking tot de inkomsten van de overledene.

Als een betaling verschuldigd is:

• Door de overledene: dan wordt ze,al dan niet gedeeltelijk, als schuld van de nalatenschap beschouwd
• Door de staat: dan wordt ze bij het actief de nalatenschap gevoegd

Goed om te weten
U hebt vijf maanden langer tijd om die formaliteit te vervullen als het overlijden plaatsvond vóór de gebruikelijke datum voor de indiening van de belastingaangifte.