Digitalisering van kunst

We brengen steeds meer tijd door in de digitale wereld. We werken vaker van thuis uit, we shoppen online, we bankieren online en we onderhouden sociale contacten via sociale media en online berichten. NFT’s zorgen ervoor dat we kunst nu ook online beleven. Zoals we hebben besproken in de editie van vorige week, kunnen we dankzij NFT’s de waarde capteren van digitale activa. NFT’s zijn digitale activa die een onderliggende waarde representeren. Dit kan gaan van fysieke zaken zoals vastgoed tot meer abstracte zaken zoals intellectuele eigendomsrechten of digitale creaties. Zo verkocht de stichter van Twitter, Jack Dorsey, zijn eerste tweet via een NFT voor ongeveer 3 miljoen dollar.

NFT’s, die het mogelijk maken om digitale activa te waarderen, te bezitten en te verhandelen, maken de weg vrij voor artiesten om kunst te creëren in de digitale wereld en deze digitaal te verkopen. NFT’s kunnen ook betrekking hebben op fysieke kunst. Op die manier kan ook fysieke, niet-digitale kunst voor een stuk gedigitaliseerd worden. Zo kan de eigendom van fysieke kunst digitaal worden geregistreerd en verhandeld via blockchain, als een NFT.

Kunstenaar Damien Hirst, overtuigd van de belangrijke rol van NFT’s in de kunstwereld, speelde hier creatief op in met zijn kunstwerk "The Currency" (zie afbeelding). Hij verkocht 10.000 unieke kunstwerken als NFT’s aan 2.000 euro per stuk. Elke koper kreeg bij aankoop de keuze: ofwel houden ze het fysieke kunstwerk, ofwel het digitale kunstwerk (in de vorm van een JPEG-bestand). Als ze kiezen voor het digitale, wordt het fysieke vernietigd, en omgekeerd. Uiteindelijk kozen 4851 kopers voor een digitaal kunstwerk, en moest dus bijna de helft van de fysieke kunstwerken worden verbrand.

De voordelen van fysieke kunstwerken zijn duidelijk. Je kan ze vasthouden en tentoonstellen in de eetkamer. Volledig digitale kunst kan echter verhandeld worden zonder transportkosten en het risico op beschadiging. Voor dure stukken moeten ook geen opslagkosten worden aangegaan. Natuurlijk is cybersecurity wel essentieel, zodat hackers niet met je digitale kunstwerken gaan lopen.

Democratisering van kunst

De digitalisering van kunst kan verregaande gevolgen hebben. Kunstenaars hebben traditioneel een heel moeilijke weg af te leggen vooraleer ze hun kunstwerken aan een publiek kunnen tonen.

Schilders of beeldkunstenaars rekenen op kunstgalerijen om hun kunst te promoten en tentoon te stellen aan potentiële verkopers – vaak verzamelaars. De secundaire markt, waarin kunst verhandeld wordt tussen verzamelaars onderling, wordt voor een groot stuk beheerst door veilinghuizen.

Kunstgalerijen en veilinghuizen spelen dus een cruciale rol in de kunstmarkt en bieden veel kunstenaars een inkomen, maar doen dit uiteraard niet gratis. Ook bijvoorbeeld muziekartiesten moeten "ontdekt" worden om succesvol te kunnen zijn. Platenmaatschappijen helpen muzikanten met het promoten en verkopen van hun muziek. Ze hebben echter een sterke grip op de muziekindustrie, waardoor zelfs gevestigde waarden zoals Taylor Swift of Kanye West al hebben aangegeven geen controle meer te hebben over hun eigen muziek.

Via NFT’s en online marktplaatsen voor NFT’s hebben artiesten rechtstreeks toegang tot een grote markt, met een gigantisch aantal potentiële kopers. De NFT-markt heeft dan ook geleid tot het succes van een volledig nieuwe generatie kunstenaars.

Opbrengsten voor de kunstenaar… en de fans?

Als kunstenaars hun eerste werken verkopen kunnen ze zelden aantrekkelijke prijzen vragen. Succes komt pas later, en kunstenaars moeten vaak toekijken hoe hun werken tussen kunstverzamelaars onderling aan steeds hogere prijzen worden verhandeld. De winsten gaan hierbij uitsluitend naar de verzamelaars. Kunstenaars kunnen op die manier vaak niet of slechts gedeeltelijk profiteren van hun eigen succes.

Kunstenaars kunnen bij de uitgifte van een NFT bepalen dat telkens de NFT wordt verhandeld, een bepaald percentage naar de kunstenaar gaat. Op die manier profiteert de kunstenaar ook na de initiële verkoop van het succes van zijn of haar kunstwerk. Dit betekent ook dat kunstenaars er baat bij hebben om hun werk te blijven promoten, ook al is het reeds verkocht. De belangen van de artiest en de fans of verzamelaars zijn op die manier perfect gealigneerd. Dit versterkt de band tussen kunstenaar en kunstliefhebber.

Naar schatting vloeit slechts 12% van de inkomsten op muziek naar de muzikant zelf.¹ Al de rest blijft plakken bij tussenpersonen zoals managers, platenmaatschappijen, streamingplatforms,… NFT’s kunnen artiesten helpen hun inkomsten in eigen handen te houden. Zo publiceerde hip-hoplegende Nas twee singles in de vorm van een NFT in gelimiteerde oplage. Kopers van deze NFT’s kochten hierbij niet enkel de nummers, maar ook een deel van de royalty’s op de nummers. Fans kunnen dus mee genieten van het succes van de muziek die ze kopen. De duurdere NFT’s bevatten daarnaast andere voordelen zoals VIP concert tickets en een gesigneerde, fysieke plaat.

Een dergelijk model is niet enkel een gamechanger voor de kunst- en muziekindustrie omdat het dure tussenpersonen overbodig maakt, maar ook omdat het fans laat meegenieten van het succes van de artiest en het groter worden van de fanbasis.

Het belang van "community"

Een belangrijke culturele verschuiving die we waarnemen is dan ook het grote gevoel van "gemeenschap" of community tussen de NFT-eigenaars en de kunstenaar. Artiesten communiceren doorgaans heel direct met de NFT-eigenaars in de hoop hen te overtuigen van het (potentiële) succes van een kunstproject. Dankzij NFT’s kunnen kunstenaars de eigenaars van hun kunst ook bepaalde voordelen geven. Zo kunnen de huidige eigenaars bij het uitbrengen van nieuwe kunstwerken bijvoorbeeld voorrang of korting krijgen. Soms worden zelfs digitale of fysieke events georganiseerd waar eigenaars van bepaalde NFT’s elkaar kunnen ontmoeten.

Een andere manier om een sterker gevoel van gemeenschap te creëren is door fans mee te laten creëren. Audius is een online platform waar muzikanten rechtstreeks kunnen connecteren met de fans, door bijvoorbeeld muziek (of andere content) uit te brengen in de vorm van NFT’s. Dit platform laat artiesten toe om remix-competities te organiseren. Hierbij krijgen fans toegang tot alle opnames en kunnen ze een nummer volledig veranderen. De artiesten kunnen dan bijvoorbeeld de beste remix publiceren als volwaardig nummer.

Op eigen risico

Door de hoeveelheid nieuwe (weinig originele) projecten die elke week worden gelanceerd benadert de meerderheid van de NFT’s over de (iets) langere termijn een waarde van 0 euro. Het is dan ook gevaarlijk voor beleggers om zich blind te staren op de gigantische rendementen van enkele succesvolle NFT-projecten. Projectontwikkelaars benadrukken steevast de sterke community die verbonden is aan een reeks NFT’s, die moet leiden tot uitzonderlijke rendementen. Helaas is dit vaak niet meer dan een goedkoop verkooppraatje van de projectontwikkelaars om snel rijk te worden.

Daarnaast bestaat ook het risico dat het kunstwerk waarop een NFT betrekking heeft kan verdwijnen. Wie een NFT koopt van een online kunstwerk, koopt in feite een online bewijsstuk dat hij de eigenaar is van bijvoorbeeld een bepaalde afbeelding. Deze afbeelding wordt doorgaans online geplaatst door de projectontwikkelaars. Dit betekent dan ook dat zij in principe kunnen beslissen deze afbeeldingen offline te halen. Projectontwikkelaars die na de verkoop van hun NFT’s met de noorderzon verdwijnen zijn helaas schering en inslag.

De crypto- en NFT-markt staat nog in haar kinderschoenen en dat maakt haar op vele vlakken risicovol. NFT’s hebben echter ook het potentieel om kunst en cultuur volledig naar het digitale tijdperk te loodsen.

¹ https://www.rollingstone.com/pro/news/music-artists-make-12-percent-from-music-sales-706746/

Dit document, opgesteld en verspreid door Belfius Bank, geeft de visie van Belfius Bank op de financiële markten weer. Het bevat geen gepersonaliseerd beleggingsadvies of -aanbevelingen, noch onafhankelijk onderzoek op beleggingsgebied. Als u gepersonaliseerd beleggingsadvies wil, kan u daarvoor terecht bij uw financieel adviseur. Hij bekijkt graag met u welke gevolgen deze visie mogelijk heeft voor uw persoonlijke beleggingsportefeuille. De vermelde cijfers zijn een momentopname en onderhevig aan wijzigingen.

De vermelde ondernemingen dienen enkel ter illustratie en vormen geen aankoopaanbeveling.