Onderwijs & sociale sector: nieuwe aanbestedende overheden

Uitbreiding toepassingsgebied wet

Heel wat private socialprofitinstellingen vallen sinds 1 juli 2013 integraal onder het toepassingsgebied van de wetgeving overheidsopdrachten voor alle aannemingen van werk, levering van goederen of levering van diensten.

Het gaat meer specifiek om rechtspersonen opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn en die voldoen aan minstens één van volgende criteria:

• ruim de helft van de financiering van de vereniging is afkomstig van de overheid;
• de leden van de directie, van de raad van bestuur of van de raad van toezicht van de vereniging worden voor meer dan de helft aangeduid door de overheid;
• de vereniging staat onder toezicht van de overheid.

Onderwijs

Potentieel: De Franse Gemeenschap voorziet voor investeringen in de volgende jaren een budget van 670 miljoen euro. In Brussel wil men 10 464 plaatsen creëren via de bouw van 10 nieuwe scholen en de 31 uitbreidingen van bestaande scholen. In Wallonië betreffen de projecten vooral uitbreidingen en renovaties.

De Vlaamse Gemeenschap moet volgens de minister 5 miljard euro investeren om de schoolinfrastructuur op orde te krijgen. Het project ‘Scholen van Morgen’ investeert tegen 2017 bijvoorbeeld ongeveer 1,5 miljard in 200 scholen.

De Duitstalige Gemeenschap kende eind 2010 nog een project toe voor een bedrag van 146 miljoen euro voor de bouw en renovatie van de scholen van de Duitstalige Gemeenschap. Voor het onderhoud wordt jaarlijks nog eens 3 miljoen euro uitgetrokken.

De gemeenschappen organiseren het onderwijs in België conform het Schoolpact. Ze subsidiëren de schoolinstellingen los van het net en ze leggen een aantal maatregelen vast (competenties, inschrijvingen…).

Het Schoolpact heeft het over drie grote onderwijsnetten:

• het officieel onderwijsnet waarbij de gemeenschap de inrichtende macht is (zowel in de Franse als de Vlaamse Gemeenschap goed voor 15 % van de leerlingen)
• het gesubsidieerde officiële onderwijsnet waarbij de gemeente of provincie de inrichtende macht is (in de Franse Gemeenschap goed voor 36 % van de leerlingen en in de Vlaamse voor 20 % ervan)
• het vrij onderwijsnet waarbij een private rechtspersoon de inrichtende macht is: het is min of meer gestructureerd in een confessioneel (vooral katholiek) deel en een niet-confessioneel deel (in de Franse Gemeenschap goed voor 49 % van de leerlingen en in de Vlaamse voor 65 % ervan)

De inrichtende machten (de natuurlijke of rechtspersoon of de instelling die de organisatie en het beheer van de schoolinstelling op zich neemt) krijgen jaarlijks werkingstoelagen (toegekend door de Gemeenschappen) om de kosten voor de werking en de inrichting van de schoolinstellingen te dekken. Gemeente- en provinciale scholen krijgen die via de gemeente of provincie.

De financiering van de schoolvoorzieningen varieert naargelang het onderwijsnet. In het gesubsidieerde officiële onderwijsnet zijn de gebouwen eigendom van de gemeenten of provincies die de investeringen op zich nemen. In het officiële onderwijsnet nemen de gemeenschappen die taak op zich. En in het vrij onderwijsnet zetten de gemeenschappen subsidiemechanismes op het getouw.

Door de nieuwe wet op de overheidsopdrachten is nu ook het vrij onderwijsnet onderworpen aan de wetgeving overheidsopdrachten. Dit maakt dat de volledige onderwijssector (de echte privé-scholen uitgezonderd) onderworpen is aan de wetgeving overheidsopdrachten en bijgevolg haar contracten in concurrentie moet zetten.

Sociale sector

Ziekenhuizen

Potentieel: in boekjaar 2011 gaven de ziekenhuizen naar schatting 5,650 miljard euro uit in het kader van openbare aanbestedingen. 4,050 miljard euro daarvan werd besteed aan goederen en diensten. 1,6 miljard euro waren investeringen in onroerende activa.

In België zijn er 130 private ziekenhuizen en 42 openbare ziekenhuizen. De openbare worden beheerd door een publieke instantie (bv. OCMW of intercommunale). De privéziekenhuizen zijn vzw’s.

Voor de financiering van de exploitatiekosten kunnen de ziekenhuizen voornamelijk terugvallen op het Budget van Financiële Middelen (federale bevoegdheid), de medische erelonen en de farmaceutische specialiteiten.

De financiering van de voorzieningen is gestoeld op een mechanisme van subsidiëring van de overheid via enerzijds het federale niveau en anderzijds de gemeenschappen (vooral infrastructuursubsidies).

Dezelfde financieringsregels gelden voor openbare en privéziekenhuizen. Het enige verschil is de dekking van de tekorten verbonden aan ziekenhuisactiviteiten. Let wel, onder "privéziekenhuizen" verstaan we ziekenhuizen welke algemene geneeskundige diensten verstrekken en niet de "privéklinieken" welke geneeskundige diensten verstrekken zonder tussenkomst van de RSZ (bv. plastische chirurgie).

Door de nieuwe wet op de overheidsopdrachten zijn ook de privéziekenhuizen onderworpen aan de wetgeving overheidsopdrachten sinds 1 juli 2013.

Andere instellingen uit de sociale sector

Behalve ziekenhuizen heeft de uitbreiding van de wet overheidsopdrachten ook betrekking op andere segmenten van de sociale sector: rust- en verzorgingstehuizen, allerhande vzw’s (gehandicaptenwerking, volwassenenvorming etc.)...

Er is echter wel een nuancering nodig voor wat betreft deze instellingen. Het al dan niet onderworpen zijn aan de wetgeving overheidsopdrachten zal voor deze categorie afhangen van de financieringsstructuur van de betrokken instelling (al dan niet draaiend op meer dan 50% overheidsmiddelen). Dit maakt dat bijvoorbeeld sommige woonzorgcentra wel onder de wetgeving overheidsopdrachten zullen vallen en andere niet.